Eindterm
De kandidaat kan met behulp van de concepten homeostase, transport, assimilatie en dissimilatie ten minste in contexten op het gebied van gezondheid en voeding verklaren op welke wijze de stofwisseling van cellen van prokaryoten en eukaryoten verloopt.
Voorbeeldcontexten
B2.1 Homeostase
Specificatie
De kandidaat kan in een context:
- kenmerken van bacteriën beschrijven;
- een eukaryote cel beschrijven als een zelfstandig functionerende eenheid, de onderdelen van cellen herkennen en de functies ervan benoemen;
- uitleggen dat cellen zich in stand houden door het uitvoeren van chemische reacties;
- beschrijven dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden;
- toelichten hoe door het principe van terugkoppeling homeostase in de cel gerealiseerd wordt.
Deelconcepten
prokaryoot, eukaryoot, virus, bacterie, plasmide, celkern, chromosoom, celwand, celmembraan, vacuole, celplasma, mitochondriën, (ruw) endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, plastiden, lysosoom, ribosoom, bladgroenkorrel, bladgroen, trilharen, terugkoppeling, receptoreiwit, dynamisch evenwicht.
B2.2 Transport
Specificatie
De kandidaat kan in een context:
- uitleggen dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren;
- een relatie beschrijven tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid.
Deelconcepten
diffusie, osmose, semi-permeabel membraan, selectief permeabel, receptoreiwit, ionentransport, isotonisch, hypotonisch, hypertonisch, plasmolyse, turgor, osmotische druk, osmotische waarde,
actief transport, passief transport, endo- en exocytose, celplasmastroming.
B2.3 Assimilatie en dissimilatie
Specificatie
De kandidaat kan in een context:
- beschrijven dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen;
- beschrijven dat er verschillende vormen van energie zijn: chemische energie (zoals in ATP), lichtenergie, kinetische energie, warmte, en beschrijven dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan;
- het fotosyntheseproces in cellen met bladgroenkorrels beschrijven;
- assimilatieprocessen in planten en dieren beschrijven en toelichten dat deze processen leiden tot de aanmaak van bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en enzymen;
- dissimilatieprocessen beschrijven en hierbij onderscheid maken tussen anaerobe en aerobe dissimilatie;
- assimilatie- en dissimilatieprocessen beschrijven met behulp van de reactievergelijkingen; beschrijven waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden;
- beschrijven hoe in de biotechnologie gebruikgemaakt wordt van het metabolisme van micro- organismen.
Deelconcepten
autotroof, heterotroof, fotosynthese, bladgroenkorrel, verbranding, aeroob, anaeroob, gisting, alcohol, melkzuur, ADP en ATP, bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen, enzymen, fosfolipiden, tussencelstof, koolhydraten (mono-, di- en polysachariden, zetmeel, glycogeen, cellulose), vet (vetzuren en glycerol), eiwit, aminozuren, DNA, recombinant-DNA, pH.
